Familie De Levie-Van Gelder
Jacob ‘Jaap’ de Levie
Ommen, 9 maart 1906
Auschwitz, 31 januari 1943
Bereikte de leeftijd van 36 jaar
Eva de Levie-van Gelder
Avereest, 27 februari 1904
Auschwitz, 12 oktober 1942
Bereikte de leeftijd van 38 jaar
Evalien 'Lien' de Levie
Ommen, 21 april 1932
Auschwitz, 12 oktober 1942
Bereikte de leeftijd van 10 jaar
Johanna ‘Hanneke’ de Levie
Ommen, 2 december 1935
Auschwitz, 12 oktober 1942
Bereikte de leeftijd van 6 jaar
Jacob de Levie, die altijd Jaap werd genoemd, werd geboren op 9 maart 1906. Jaap was net als zijn broer een muzikale jongen. Zijn vader was secretaris van de VVV en deze vereniging had in 1907 op voorspraak van dhr. Lokin het initiatief genomen tot oprichting van de muziekvereniging Crescendo. In die begindagen werden de repetities gehouden in de openbare lagere school aan de Vrijthof. Ook de jongens van De Levie werden lid van de fanfare Crescendo. Zijn broer Hartog speelde viool, maar Jacob koos voor een minder klassiek instrument. Hij koos voor een instrument met een helder en vrolijk geluid. Jaap bespeelde de trompet.
Jaap kreeg zijn beroep met de paplepel ingegoten. Als kleine jongen liep hij al rond in de vleeshouwerij in de Brugstraat van zijn vader en zo werd hij slager en bleef in het familiebedrijf werken.
Jacobs oom, Baruch van Gelder woonde in de jaren twintig in Zwolle. Oom Baruch was eerder getrouwd geweest met een zus van de moeder van Jaap, maar zij was in het kraambed overleden. Enkele jaren daarna hertrouwde zijn oom. Uit dit huwelijk werd Eva geboren. Zij was ruim twee jaar ouder dan Jaap en hoewel het formeel geen familie was, was de relatie tussen de gezinnen waarschijnlijk hecht. Op de zondagmiddag van 16 december 1928 is het feest. Voor Jaap en Eva is het een bijzondere middag, het is hun verlovingsfeest. In het Nieuw Israëlitisch Weekblad heeft de aankondiging gestaan en familie, vrienden en bekenden vieren de verloving in het huis van Eva en haar ouders.
Op 26 mei 1931 trouwen Jaap en Eva met elkaar. Hoewel Eva in Zwolle woonde en het gebruikelijk was dat het huwelijk dan in die plaats zou plaatsvinden, werd van deze stelregel afgeweken en vond het huwelijk vond plaats in Ommen. Enkele maanden na het huwelijk raakte Eva zwanger en op 21 april 1932 beviel ze van een dochter. Ze kreeg de naam Evalien, maar door vriendinnetjes werd ze vaak Lineke genoemd. Na enkele jaren werd Eva opnieuw zwanger. Tijdens de zwangerschap verhuisden de ouders van Eva vanuit Zwolle naar Ommen en betrokken een huisje aan de Gasthuisstraat. Kort daarna werd een tweede dochter geboren en kreeg de naam Johanna, vernoemd naar haar grootmoeder die pas in Ommen was komen wonen. Hoewel de ouders haar later aanriepen met de Joodse naam Channa, werd ze door de kinderen uit de buurt Hanneke genoemd.
Dat Jaap de Levie er naast de handel in vlees ook op andere manieren geld wist ter verdienen blijkt wel uit de advertentie uit de plaatselijke krant waarin hij vroeg om braambladeren. Vanuit de natuurgeneeskunde werd gezegd dat het braambladeren zorgden voor een goede weerstand en dat het kauwen van deze bladeren een genezende werking had op ontstoken tandvlees. Het was echter niet zo dat Jaap de Levie last had van ontstoken tandvlees. Nee, de braambladeren werden gedroogd en konden nadat deze gedroogd waren op twee manieren worden gebruikt. Gedroogde braambladeren kon men gebruiken voor het zetten van thee, maar… het was ook een goede vervanger van tabak. Gedroogde braambladeren werden fijngesneden en daarvan konden prima sigaretten worden gerold.
Op 3 oktober stond mevrouw Van Elburg de ramen te lappen en haar dochter, het vriendinnetje van Evalien, speelde voor het huis. Eva kwam met de beide dochtertjes over het Kerkplein naar het Vrijthof. Dat was opmerkelijk, want ze waren niet zoals anders door de steeg gelopen. Eva kwam met haar dochter afscheid nemen van de buren. Het afscheid duurde kort. Evalien liep naar haar vriendinnetje toe en gaf haar een hand. “Dag, misschien zie ik je nooit meer” zei het Joodse meisje, wetend dat dit misschien de laatste keer zou zijn dat ze haar zou zien. Het afscheid was niet meer dan een handdruk. Ze draaiden zich om en liepen over het Vrijthof terug naar het Kerkplein. Het was de laatste keer dat Evalien haar vriendinnetje zou zien. Ze zou, net als haar ouders en zusje, weggaan om nooit meer terug te komen.
Eva en de kinderen werden direct na aankomst vermoord. Jaap moest dwangarbeid verrichten en overleed in januari 1943. Jacob en Eva de Levie werden zesendertig en achtendertig jaar, Evalien en Johanna werden niet ouder dan tien en zes jaar.
Uit: ​Stilstaan bij Stolpersteine - een uitgave van de Stichting Herdenking Joods Ommen. Heeft u vragen, opmerkingen en/of aanvullingen op het verhaal dan horen wij dat graag. U kunt hiervoor contact opnemen via herdenkingjoodsommen@hotmail.com